Rödovansın Kaldırılması Madenlerde Güvenliği Artıracak

ABDULLAH YILDIZ - Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Niyazi Bilim, hazırlanan İş Güvenliği Paketi kapsamında özel sektördeki madenlerde rödovansın kaldırılmasının üretime ve iş güvenliğine olumlu yansıyacağını söyledi.

A sınıfı iş güvenliği uzmanı da olan Doç. Dr. Bilim, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlandıktan sonra Bakanlar Kurulu'na sunulan İş Güvenliği Paketi'ndeki rödovans işlemleri, yer altı planlarının üç boyutlu hazırlanması, madenleri bağımsız kuruluşların denetlemesi, sigorta primi, üniversitelere zorunlu iş sağlığı ve güvenliği derslerinin getirilmesi gibi konulardaki yenilikler hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Üniversitelerin fakülte ve yüksekokullarına iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ders konulmasının gecikmiş ama olumlu bir karar olduğunu ifade eden Bilim, bunun genişletilmesi gerektiğini, hatta liselerde bile zorunlu hale getirilebileceğini vurguladı.

Sigorta primi düzenlemesinin işvereni çok fazla motive etmeyeceğini savunan Bilim, paketteki en önemli konunun madenlerdeki rödovansın özel sektörde kaldırılması olduğunu söyledi.

Bilim, madenlerin kiraya verilmesinin baştan beri yaşanan önemli yanlışlardan bir tanesi olduğunu dile getirerek, şöyle konuştu:

"Başka sektörlerde belki olabilir ama maden sektöründe rödovans işi yürümez. Yürümediğini de gördük. 'Devlette kalkmayacak, özelde kalkacak' diyor tasarı. İlk etapta bu düşünülebilir. Özelde kesinlikle kalkması gerekiyor. Küçük işletmelerin birçoğu rödovanslı olarak çalışmakta. Bir vatandaş herhangi bir yerde maden ruhsatı alıyor. Arama ruhsat ücretleri eskiden o kadar düşük miktarlardaydı ki o tarihlerde bin ya da bin 500 lira gibi rakamlar verip bir yeri maden araması için kapatabiliyordunuz. Oranın maden için mülkiyeti artık sizin oluyor. Sonra, birisi orada kömür bulunduğunu keşfediyor ama bir bakıyor ki saha kapalı. Ruhsat sahibinden kiralayıp işletiyor."

Küçük işletmelerin çoğunun bu şekilde devam ettiğini anlatan Bilim, "Bugün en düşüğü bile bir arama ruhsatı için 10-15 bin lira civarında. Daha önce bir kişi ucuz olduğu için araziyi kapatıyor, ister istemez rödovansa davetiye çıkmış oluyordu. Bir sahadan arama ruhsatı alıyorsunuz ve artık uzun yıllar boyu o ruhsat sizde kalıyordu. Devlet bunu 3 yıla çekti. '3 yıl boyunca işlet veya rödovansa ver' diyordu. Şimdi o rödovans da kalkacak ve çok faydalı olacak" dedi.

Madenlerin bağımsız kuruluşlarca denetlenmesi

Maden sahalarının denetim faaliyetlerinin bağımsız kuruluşlar tarafından yapılmasının önemine de değinen Bilim, denetimin gerçekten bağımsız kuruluşlara, iyi yetkiler vererek sağlanması gerektiğini kaydetti.

Özel şirketlere verip de para karşılığında bu işin yapılmasının doğru bir tercih olmayacağına dikkati çeken Bilim, "Devletin kendi elinde de rödovansla verdiği madenler var. Devlet, kendi madenini kendisi denetliyor. Zaten bu sistemin özünde bir yanlışlık var. Bağımsız bir kuruluşun denetlemesi gereklidir. Bağımsız kuruluş üniversitelerden olabilir, özel sektörden olabilir ama bunun kanunlarla iyi bir şekilde bağlanması gerekiyor" diye konuştu.

Bilim, eski maden sahalarında yeniden üretim yapılmasının her zaman riskli olduğunun altını çizerek, "Küçük işletmelerin birçoğunda hangi bölgeyi işlettiğini belirten haritalar ya hiç ya da düzgün hazırlanmıyor. Sonra başka bir firma ondan rödovansla kiralıyor. Nerenin işlenip işlenmediği ile ilgili elinde düzgün bir harita olmuyor. Mutlaka eski işletilen yerlerin haritaları düzgün bir şekilde hazırlanmalı. Çoğunda eski işletilen alanlarla ilgili harita yok. Artık bu zorunlu oluyor" dedi. - Konya