Bakanlık, Atom Enerjisi Ajansı'nın Raporunu Mahkemeye Vermemiş

Türkiye'nin Rusya ile imzaladığı ikili bir anlaşmayla yapımına giriştiği Mersin Akkuyu'daki nükleer santralin üzerine bir sır perdesi indi. Ankara Yönetimi'nin isteği üzerine projeyle ilgili bir misyon çalışması yapan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), geçen sene bulgularını bir rapor haline getirip hükümete sundu. Hükümet, uluslararası birçok benzer çalışmanın aksine raporu kamuoyundan gizledi. Devreye mahkeme girdi. Enerji Bakanlığı'ndan bu raporun temin edilmesini istedi. Ancak Bakanlık, sır gibi sakladığı raporu mahkemeye vermeyi de reddetti.

24 TAVSİYE YER ALIYORDU

UAEA müfettişlerinin Akkuyu Projesiyle ilgili olarak hazırladıkları rapor, Türk Hükümeti'ne 24 tavsiye ve 15 öneride bulunuyordu. Ve uzun süre hazırlığı yapılan çalışma, UAEA temsilcileri tarafından 20 Şubat 2014'te Enerji Bakanlığı Müsteşarı Metin Kilci ile Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Başkanı Zafer Alper'e elden teslim edildi. Türkiye ve UAEA arasında varılan anlaşma uyarınca sadece Türkiye'nin açıklamaya yetkili olduğu "Entegre Nükleer Altyapı Gözden Geçirme" (INIR) misyon raporunu, 7 Aralık 2014'te ilk olarak Hürriyet gündeme getirdi. Ancak Türk Hükümeti, UAEA'dan benzer bir INIR raporu almış Polonya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Belarus gibi ülkelerin aksine raporu yine kamuoyundan gizlemeye devam etti. Konunun mahkemeye intikal etmesi ise aralarında İçel Tabipler Odası, Ekoloji Kolektifi Derneği, Mersin Barosu Başkanlığı'nın da bulunduğu 86 tüzel ve gerçek kişinin Akkuyu Nükleer Güç Santralı projesi için 1 Aralık 2014'te verilen ÇED Olumlu Kararı aleyhine açtığı yürütmeyi durdurma talebi davasıyla oldu.

ÇED RAPORUNU DAVA EDİNCE

Çevre Bakanlığı'nı ÇED raporu için dava eden avukatlar, mahkemeden Enerji Bakanlığı'nın gizlediği INIR raporunu da temin etmesini istediler. Mersin 1. İdare Mahkemesi, talebi olumlu buldu. Ve 23 Mart 2015 tarihli bir ara kararla, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Gülnar İlçe Jandarma Komutanlığı, Mersin Büyükşehir Belediyesi gibi kurumlardan talep ettiği bilgi ve belgelere ilave olarak, Enerji Bakanlığı'ndan da bu raporu göndermesini istedi. Ancak Enerji Bakanlığı'nın Nükleer Enerji Proje Uygulama Dairesi'nden Başkan Vekili Sibel Gezer'in 27 Nisan 2015'te hazırladığı, Bakanlığın Hukuk Müşavirliği tarafından Mersin'deki mahkemeye 4 Mayıs 2015'te ulaştırılan cevapta ise mahkemenin talebi reddedildi. Ve Gezer'in yazısında aynen şöyle denildi: "Bakan Oluru çerçevesinde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından hazırlanan ve Bakanlığımıza sunulan Entegre Nükleer Altyapı Gözden Geçirme Raporu'nun (INIR Raporu) 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20'nci maddesi uyarınca mahkemelerle paylaşılmaması hususunda gereğini arz ederim."

DEVLETİN GÜVENLİĞİ VE MENFAATİ

Sibel Gezer'in yazısında belirttiği, belgeyi gizli tutmaya gerekçe olan kanun maddesinde şöyle deniliyor: "İstenen bilgi ve belgeler Devletin güvenliğine veya yüksek menfaatlerine veya Devletin güvenliği ve yüksek menfaatleriyle birlikte yabancı devletlere de ilişkin ise, Başbakan veya ilgili bakan, gerekçesini bildirmek suretiyle, söz konusu bilgi ve belgeleri vermeyebilir." Çevre Bakanlığı'nı mahkemeye veren taraflar ise bu cevabın ardından şimdi mahkemeye INIR raporunun açıklanması için ilave gerekçeler sunmaya hazırlanıyor.

PAYLAŞILMAYA YABANCI DEĞİLİZ

Davacılardan Ekoloji Kolektifi'nin avukatı Cömert Uygar Erdem de kararla ilgili Hürriyet'e yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Entegre Nükleer Altyapı Gözden Geçirme Raporu'nun, mahkemeyle paylaşılmaması durumuna yabancı değiliz. Sürecin esasına etki eden bilgi ve belgeler güvenlik, yüksek menfaatler, ticari sır gibi gerekçeler ileri sürülerek sistematik olarak gizlenmekte ve nükleer santral süreci denetimsizleştirilmeye çalışılmaktadır. Bakanlık burada gerekçe dahi göstermeksizin mahkeme kararını uygulamamıştır. Bu durum, bir yandan nükleer santrali yargısal denetimden kaçırma diğer yandan ise yargılama sürecini uzatarak yargı kararlarını fiilen uygulanamaz hale getirme niyet ve çabasını ortaya koymaktadır."

BAKAN'DAN AÇIKLAMA

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız mahkemeye gönderilmeyen raporla ilgili açıklama yaptı. Yıldız raporun hukuki bir bağlayıcılığı olmadığını, denetim değil tesbit amaçlı hazırlandığını söyledi. Yıldız mahkemeye neden gönderilmediğine ise değinmedi.

"TESPİT RAPORUDUR"

Bir gazetecinin Mersin'deki Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından hazırlanan raporu Enerji Bakanlığı'nın mahkemeye vermediği, gizlediği yönündeki haberlerin sorulması üzerine Bakan Yıldız, "Bizim gönüllü olarak şuana kadar Türkiye'de nükleer güç santralleriyle alakalı 40 yıllık serüven ilk defa fiili duruma geçiriliyor. 3.1 milyar dolarlık şuana kadar gelen sermaye bir şekliyle artık harcamalarını yapıyor, ihalelerini yapıyor. Biz özellikle Uluslararası Atom Enerji Ajansı'ndan gönüllü olarak Türkiye'deki durumun bir tespitinin yapılmasını istedik. Kendileri 31 ülkede bu operasyonlarla alakalı tespitler yapıyorlar. Bu rapor bir denetim raporu değildir. Bizim istediğimiz bir tespit raporudur. O yüzden bunu bazı ülkeler açıklarlar, bazı ülkeler açıklamazlar. Her açıklanmayan konunun gizlilik ifade ettiğini söylemek bence kasta mahsus bir şeydir. Burada nükleer güç santrallerinin yapılmasına mani olacak, ona karşı duruşu farklı üsluplarla farklı çevreler tahrik ediyorlar" dedi.

"GİZEM OLUŞTURMAK YANLIŞTIR"

"Bugün ÇED ile alakalı açılan bir davanın konusu bu tespit raporu değildir" diyen Yıldız, "Hukuka taraf olabilecek, hukuki bağlayıcılığı olan bir rapor da değildir. O yüzden bununla alakalı bir gizem oluşturmaya çalışılmak son derece yanlıdır, kasıtlıdır. Bu raporda ÇED biran önce çıksın diyor. Kanuni düzenlemeler yapılmamıştır diyor. Kanuni düzenlemeler gönderdik. Hatta proje Uygulama Daire Başkanlığı mutlaka daha da geliştirilmelidir deniyor. Onu Başbakanlığa gönderdik. Bir firmanın tutulması lazım inşaat uygulamalarıyla alakalı. Çek Cumhuriyeti'nden bir firma bunu kazandı. 2013 yılının sonunda hazırlanan tespit raporu şuanda güncelliğini bile yitirdi. Bizim o rapordan karşılığını verdiğimiz çok nokta var. Bu raporun hiç alakası olmayan ÇED süreciyle alakalı mahkemeye verilmiyor olmasının nükleerle alakalı herhangi bir şeyi saklıyor intibaını oluşturmak, bir gizem oluşturmak yanlıştır" değerlendirmesini yaptı. (Kaynak:Hürriyet)