Sakaryalı Bilim Adamının Büyük Başarısı

ABD'de aralarında Sakaryalı Doç. Dr. Murat Çokol'un da bulunduğu bilim insanları tüm antibiyotiklere karşı direnç gösteren bir bakteriye karşı sinerjistik olarak adlandırılan bir ilaç kombinsayonu geliştirdi. Yapılan bu çalışma sistem biyolojisinin en prestijli ve en etkili dergisi Molecular Systems Biology'nin Haziran sayısında kapak olarak yayınlandı.

Harvard Üniversitesi ve MIT Üniversiteleri ortaklığında, Harvard Tıp Fakültesi'nde araştırmacı olan Sakaryalı Doç. Dr. Murat Çokol, Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, Antalya Uluslararası Üniversitesi Öğretim Üyesi Hilal Kazan ve Araştırmacı Melike Çakmak'ın geliştirdiği ilaç kombinasyonu sistem biyolojisinin en prestijli ve en etkili dergisi Molecular Systems Biology Dergisi'nin Haziran sayısında kapak olarak yayınlandı.

Doç. Dr. Murat Çokol, toplum ve bilim adına oldukça önemli bir konu olan antibiyotik direnci çalışması konusunda, "Antibiyotik direncinin giderek arttığı, ama yeni antibiyotiklerin keşfinin yavaşladığı bir zamanda yaşıyoruz. Halihazırda bilinen antibiyotiklerin kombinasyon olarak kullanımı bu durumda ayrıca önem taşıyor. Molecular Systems Biology adlı dergide Haziran ayı sayısında kapak olarak verilen çalışmamız antibiyotik kombinasyonlarının rasyonel tasarımı üzerine. Yaklaşık sekiz senedir antibiyotik kombinasyonlarının rasyonel dizaynı üzerine çalışıyorum. Bu çalışmalara Harvard Medical School'da doktora sonrasında başladım ve son altı senedir Sabancı Üniversitesi'nde devam ettiriyorum. Çalışmalarımızda antibiyotiklere odaklandık. Tüberküloza yol açan bakterinin normal formu bile bir yıl süren ağır bir antibiyotik kombinasyonu tedavisi gerektiriyor. Senede yaklaşık iki milyon insan tüberkülozdan ölüyor, özellikle fakir ülkelerde ilaç devamı mümkün olamıyor. Bu yüzden acilen kısa ve etkili yeni tüberküloz tedavisi yöntemlerine ihtiyacımız var. Sabancı Üniversitesi'ndeki laboratuvarımızda tüberküloz tedavisine yönelik interdisipliner çalışmalar yürütüyoruz" dedi.

KANSERE KARŞI KULLANILMASI MÜMKÜN OLABİLİR

Yapılan araştırmanın kansere karşı kullanılması mümkün olabileceğini de söyleyen Çokol, "Çalışmamızın önemli ve farklı yaklaşımını şöyle özetleyebilirim: Tüberküloz bakterisi üzerinde deneysel çalışma yapmak pahalı, yavaş ve tehlikeli. Biz çalışmamızda zararsız bir bakteri olan E. coli'yi kullandık. Bu bakteri her insanın bağırsağında yaşayan ve sindirime yardımcı olan, biyolojide model organizma olarak kullanılan bir bakteri. Biz rasyonel ilaç kombinasyonu deneylerimizin tamamını bu zararsız bakteri üzerinde yaptık. Daha sonra E. coli ve tüberküloz bakterilerinin genomlarını karşılaştırarak hangi ilaç kombinasyonlarının tüberkülozda da etkili olacağını tahmin ettik. Bu tahminlerin literatürde tüberküloz için önceden bildirilmiş 24 kombinasyonun etkisi ile örtüştüğünü bulduk. Çalışmamızdaki metodoloji, genomu bilinen bütün mikroorganizmalar için kullanılabilecek, bu sayede daha düşük toksik etki ile bakteri enfeksiyonlarının önüne geçilebilecektir. Çalışmamız genom karşılaştırması ile farklı organizmalarda ilaç etkileşimi tahmini yapan ilk makaledir. Kanser genomlarının gitgide daha yaygın üretildiği günümüzde, çalışmamızdaki metodolojinin kansere karşı kullanılması da mümkündür. Çalışmamızın ilginç bir sonucu, ilaç kombinayonlarının sıklıkla daha az etkili (antagonistik) olmasıdır. Bir diğer deyişle, ilaçların rasgele kombine edilmesi tedaviyi zayıflatmaya eğilimli olabilir. Bir diğer sonuç, ilaç kombinasyonlarının geniş ya da dar spektrumlu sinerjistik etki taşıyabilmesi. Yani bazı kombinayonlar bütün bakterileri daha iyi öldürürken, bazıları sadece bir bakteri türüne karşı etkili. İlerleyen çalışmalarımızda tüberküloz enfeksiyonu tedavisinde bu faktörlerin dikkate alınması ve bulunan sinerjistik ilaç kombinayonlarının ilaç olarak geliştirilmesi üzerine çalışmayı planlıyorum" diye konuştu. - SAKARYA