Tzob Genel Başkanı Bayraktar Açıklaması

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, patates rekoltesinin bu yıl yüzde 5,4 artışla 4 milyon 160 bin tona çıkacağının tahmin edildiğini bildirdi.

Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, patates hasadının devam ettiği şu günlerde, planlı ve sürdürülebilir bir üretimin gerçekleşmesinin üreticilerin en büyük beklentisi olduğunu belirtti.

Türkiye'de patates üretiminde meydana gelen dalgalanma ve pazarlama sorunlarının üreticiden tüketiciye tüm tarafları derinden etkilediğini ifade eden Bayraktar, pazarlama sorunlarının yaşandığı dönemde düşük fiyat nedeniyle üretici mağdur olurken, arzın daraldığı dönemde ise yüksek fiyat nedeniyle tüketicilerin mağdur duruma düştüğüne dikkati çekti.

Patatesin, tahıllardan sonra insan beslenmesinde önemli bir paya sahip olduğuna işaret eden Bayraktar, şunları kaydetti:

"Ucuzluğu, birim alandan fazla verim sağlanması, besin değerinin yüksek oluşu, sindirim kolaylığı, endüstride farklı şekillerde kullanılması ve her çeşit iklimde yetişmesi nedeniyle patates bugün hemen hemen bütün dünya milletleri tarafından yetiştiriliyor ve tüketiliyor. Dünyada üretilen patatesin yaklaşık yarısı taze olarak tüketilirken, geri kalanı ise işlenmiş gıda ürünü, hayvan yemi, endüstriyel nişasta ve tohumluk olarak kullanılıyor. Taze tüketim daha çok fırında pişirme, haşlama, kızartma şeklinde olurken, işlenmiş gıda dondurulmuş parmak patates ve cips şeklinde üretiliyor. Patates nişastası ise ilaç, tekstil ve kağıt endüstrilerinde yapışkan, tutkal şekillerinde kullanılıyor. Patates kabuğu ve işlendikten sonra kalan diğer değersiz atıklar nişasta yönünden zengin olduklarından sıvılaştırılabiliyor ve yakıt olarak kullanılan etanol yapılmak üzere mayalanabiliyor. Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü (FAO) tarafından da taşıdığı ekonomik önem, besin değeri, dünyadaki açlığın ve kırsal yoksulluğun azaltılmasına sağladığı katkı dolayısıyla patates, 'gizli hazine' olarak tanımlandı. Dünya nüfusunun giderek arttığı dikkate alındığında, doğal kaynakların korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların gıda güvencesinin sağlanmasında patates önemli bir ürün olarak karşımıza çıkıyor.

Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2005 yılında 1 milyon 528 bin dekar alandan 4 milyon 60 bin ton patates elde edildiğini,  2000 yılı ile karantina tedbirlerinin uygulandığı 2005 yılları kıyaslandığında, Türkiye'nin patates ekim alanlarının yüzde 25 daraldığını kaydetti.

Üretimin yoğun yapıldığı Nevşehir ve Niğde gibi illerden diğer illere yayılmasıyla patates ekim alanının 2012 yılında yeniden 1 milyon 720 bin dekar alana yükseldiğini, üretimin de 4 milyon 795 bin tonu geçtiğini ifade eden Bayraktar, 2012 yılında üretim bu kadar artınca, yurt içinde ve ihracatta yaşanan pazarlama sorunlarıyla iç piyasada patates fiyatlarının kilogramda 15 kuruşa kadar gerilediğini hatırlattı.

Zarar eden üreticilerin ekimden vazgeçmesi sonucunda 2013 yılında bir önceki yıla göre ekim alanlarının yüzde 27 dolaylarında daraldığına dikkati çeken Bayraktar, bu alanların 1 milyon 250 bin dekara indiğini, üretimin de 3 milyon 948 bin tonla uzun yıllar sonra ilk kez 4 milyon tonun altına gerilediğini belirtti.

Bayraktar, son yıllarda ekim alanları azalmakla birlikte verimdeki artış nedeniyle üretimin, 4-4,8 milyon ton arasında değiştiğinin altını çizerek,  patates rekoltesinin bu yıl yüzde 5,4 artışla 4 milyon 160 bin tona çıkacağının tahmin edildiğini bildirdi.

Türkiye'de hemen hemen her ilde patates üretimi yapıldığını belirten Bayraktar, üretimin yoğun olarak sırasıyla Niğde, İzmir, Konya, Afyonkarahisar, Kayseri, Bolu, Adana ve Nevşehir illerinde gerçekleştirildiğini, bu illeri sırasıyla Aksaray, Bitlis, Sivas, Erzurum ve Eskişehir takip ettiğini, toplam patates üretiminin yüzde 81,7'sinin bu illerde gerçekleştirildiğini kaydetti.

-"Tarla ürünlerinde don ve kuraklık sigorta kapsamına alınmalı"

Sürülebilir bir üretimin gerçekleşmesinin üreticilerin en büyük beklentisi olduğuna dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti:

"Üreticilerimizin tam olarak örgütlenememesi nedeniyle pazarlık güçleri bulunmuyor ve bu yapıda yaşanan sorunlar daha da derinleşiyor. Üreticilerimizin kendi ürettiği üründe söz sahibi olabilmesi,  sahip oldukları hakları etkin bir şekilde kullanabilmesi ancak örgütlenmeyle mümkün. Örgütlenme şart. Sorunun çözümüne yönelik olarak üreticilerin örgütlenmesi ve örgütlenme bilincinin oluşması eğitim ve yayım faaliyetlerine daha fazla ağırlık vermekle mümkün. Bunun yanı sıra, tarımsal üretici birliklerine gerekli kaynak aktarılarak finansman bakımından güçlendirilmeli,. Birlikler bu şekilde fonksiyonel hale getirilerek bir müdahale kurumu gibi çalışmaları sağlanmalı."

Üretimde istikrarın sağlanması bakımından üretim planlaması yapılması, çiftçinin nerede ne kadar ürün yetiştireceğini bilmesi, üretimin Türkiye'nin ihtiyaçlarına göre belirlemesi gerektiğini belirten Bayraktar, tarla ürünlerinde don ve kuraklığın sigorta kapsamına alınması ve üreticilerin sigorta yaptırmaya özendirilmesi gerektiğini ifade etti.

Bayraktar, patateste siğili hastalığının, tek geçim kaynağı patates üretimi olan bölge üreticilerini mağdur ettiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:

"Ülkemizde patates üretiminin geleceğinin güvence altına alınması bakımından hastalığın ırkının tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. Yurt dışında ırklara dayanım gösteren tohum çeşitlerinin ülkemizde görülen ırklara da toleranslı olup olmadığı, ülkemiz koşullarına uygunluğu test edilmeden girişine izin verilmemeli, üreticilerimiz bir riskle daha karşı karşıya bırakılmamalı. Patates siğili hastalığından dolayı karantina uygulanan alanlarda alternatif ürün yetiştiren üreticilerimize dekar başına 2010 yılından itibaren üç yılda bir olmak üzere dekara 110 lira ödeme yapılıyor. Hastalık nedeniyle üretim desenini değiştirmek zorunda kalan üreticilerimize yapılan ödeme miktarı artırılmalı. Nevşehir'de üreticilerin karşı karşıya kaldığı en büyük sıkıntılardan biri de sulamada kullanılan elektrik. Elektrik birim fiyatın düşürülmesi bakımından; elektrikte uygulanmakta olan yüzde 18 KDV, tarımda kullanılan elektrikte yüzde 1'e indirilmeli, pay ve fonlar kaldırılmalı. Üreticilerimizin elektrik borçları nedeniyle zor durumda kalmaları neticesinde TEDAŞ'a ait olan elektrik borçlarının yapılandırıldı. Ancak kanunda özelleştirilen elektrik dağıtım şirketlerine ait olan borçların yapılandırılması ihtiyari bir karar olarak yer aldı. Kanundan beklenen faydanın sağlanması bakımından özel dağıtım şirketlerine ait elektrik borçlarının yapılandırılması da sağlanmalı." - Ankara