Qinghai-Tibet Platosu'nda Gece Göğü Koruma Altında

XİNİNG, 30 Ekim (Xinhua) -- Çin'in kuzeybatısındaki Qinghai eyaleti, Çin'in dünya standartlarında bir astronomi gözlem sahası inşa etmekte olduğu Lenghu kasabasında gece göğünü koruma amacını güden ülkenin ilk yerel yönetmeliğini onayladı.

Yönetmelik 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek. Buna göre, Qinghai- Tibet Platosu'nun kuzey yanında yer alan Lenghu kasabasındaki gözlem sahasında, gece optik gözlem ortamını garanti edebilmek için birisi karanlık merkez bölgesi, diğeri tampon bölgesi olmak üzere iki adet belirlenmiş karanlık koruma alanı bulunacak.

50 km yarıçaplı merkez bölgesinde ışık kaynaklarının tür ve parlaklığı sıkı bir kontrol altında tutulacak. Dış sabit aydınlatmaların tamamının aydınlatma yönü, ufuk hattının 30 derece altında olması zorunlu tutulacak. Merkez bölgesinde astronomik gözleme etki edecek projelerin planlama ve inşası ve bu tür faaliyetlerin yürütülmesi yasak olacak.

Tampon bölgesinde tüm dış sabit aydınlatmanın yönü ufuk hattının altında olmak zorunda olacak. Yönetmelik, bölgede jeolojik deneyler, gezi ve diğer faaliyetlere de sınırlamalar getiriyor.

Lenghu'ya defalarca giden astrofizikçi Liu Boyang, "Çin'in bu önemli astronomik kasabasındaki astronomik gözlem şartları planlanmalı ve yasal açıdan koruma altına alınmalı. Lenghu'nun bu yönde somut ilerleme kaydettiğini görmek sevindirici" dedi.

Dünyanın en yüksek platosu olan Qinghai-Tibet Platosu astronomi ve partikül astrofiziği açısından olağanüstü fırsatlar sunuyor.

2021 yılında Çinli gökbilimciler Lenghu'daki Saishiteng Dağı'nın yerel bir zirvesinde yaptıkları üç yıl süren izlemenin sonucunu Nature dergisinde yayınladılar. Gökbilimciler bölgenin açık gece göğü, istikrarlı atmosferik şartları ve kuru iklimi gibi avantajları sayesinde bir astronomik gözlemevi kurmak için ideal bir yer olduğunu söylediler.

Lenghu'ya şimdiye kadar toplam yaklaşık 2 milyar yuan (yaklaşık 310 milyon ABD doları) yatırımla dokuz optik astronomik teleskop projesi yerleştirildi.

Çin'in önde gelen bir optik teleskop projesi olan Büyük Gök Alanı Çok-Nesneli Fiber Spektroskopik Teleskobu (LAMOST) da daha iyi çalışabilmesi için ülkenin kuzeyindeki Hebei eyaletinden Lenghu'ya taşınacak.

Gece göğünü koruma düşüncesinin astronomik gözlemden öte hedefleri de var. Son yıllarda giderek artan sayıda insan ışık kirliliğinin kentlerde yaşayan insanların çoğunu takımyıldızlarını ve Samanyolu'nu görme şansından yoksun bıraktığını, bunun insanlar gibi hayvanların da fiziksel ve psikolojik sağlığını etkilediğini ve ekosistemleri bozduğunu anladı.

Çin, gece göğünü korumak ve yeni ortaya çıkan bir sorun olan ışık kirliliği hakkında ziyaretçileri eğitmek için Tibet Özerk Bölgesi'nde bulunan Ngari ve Nagqu'da ilk karanlık gök koruma alanlarını oluşturmaya 2013 yılında başladı. 2018 yılında iki adet karanlık gök parkı Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nce belgelendi.