Türkiye'deki Yapı Müteahhitlerinin Kalitesi Endişe Verici

CHP Bolu Milletvekili Türker Ateş, "Yapı müteahhitlerinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterliklerine göre sınıflandırılarak belgelendirildiği sistemde firma dağılımı endişe verici. Sisteme kayıtlı firmaların çok büyük kısmı, vasıfsız müteahhitlerden oluşuyor. Deprem riskimiz yüksek kriterler gerektirirken halihazırda en üst grup firmalar, toplam içinde sadece yüzde 1'lik paya sahip. Üstelik bu firmalar için konmuş kriterler de tartışmalı bulunuyor. Türkiye, yaşadığı büyük deprem acılarına rağmen halen müteahhitlik kalitesini yükseltemedi" dedi.

CHP Bolu Milletvekili ve Sanayi Komisyonu Üyesi Türker Ateş, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın yapı müteahhitleri yetki belgesine ilişkin yazılı açıklama yaptı. Ateş'in açıklaması şöyle:

"DEPREM RİSKİMİZ YÜKSEK KRİTERLER GEREKTİRİRKEN EN ÜST GRUP YAPI MÜTEAHHİTLERİ FİRMALARI, TOPLAM İÇİNDE SADECE YÜZDE 1'LİK PAYA SAHİP"

Yapı müteahhitlerinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterliklerine göre sınıflandırılarak belgelendirildiği sistemde firma dağılımı endişe verici. Sisteme kayıtlı firmaların çok büyük kısmı, vasıfsız müteahhitlerden oluşuyor. Deprem riskimiz yüksek kriterler gerektirirken halihazırda en üst grup firmalar, toplam içinde sadece yüzde 1'lik paya sahip. Üstelik bu firmalar için konmuş kriterler de tartışmalı bulunuyor. Türkiye, yaşadığı büyük deprem acılarına rağmen halen müteahhitlik kalitesini yükseltemedi.

"SİSTEM 5 YILDA BİR TÜRLÜ TAM ANLAMIYLA KURULAMADI"

Mart 2019'da çıkarılan Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik ile ülkemizin deprem riski kapsamında önemli bir adım atıldı. Bu kapsamda yapı müteahhitlerinin yeterliklerine göre belirli sınıflar altında belgelendirilerek yetkilendirildiği, deneyimlerine uygun proje üstlenebildiği bir sistemin kurulması amaçlandı. Böylece herkes her işi alamayacak, müteahhitlik kalitesi artacaktı. Ancak sistem 5 yılda bir türlü tam anlamıyla kurulamadı. Yönetmelikle oluşturulan Yapı Müteahhitliği Bilişim Sistemi'nde (YAMBİS) Eylül 2023 itibarıyla geçici faaliyet gösterenler (bunlarda hiçbir koşul aranmıyor) hariç, 14 grup altında toplam 148 bin 9 yapı müteahhitlik firması kayıtlı. Bunların önemli kısmı da vasıfsız. Bu firmaların yüzde 70'inden fazlası 'iş deneyimi ve ilk başvuruda iş gücü koşulu aranmayan' en alt gruptan (H grubu) firmalarken diğer asgari deneyim içeren F, F1, G, G1 grupları da hesaba katıldığında bu oranın yüzde 90'ı aşıyor.

"KRİTERLERİ ARTIRMAK, KALİTEYİ YÜKSELTMEK MECBURİYETİNDEYİZ"

Sektörde ekonomik, mali, mesleki ve teknik yeterlik kriterleri bir türlü yukarı çıkarılamadı. Sistemde A ve B grubunda yer alan firmaların oranı da sadece yüzde 1'de kaldı. Oysa sektörün çatı kuruluşları deprem riski yüksek olan bölgelerde A grubunun dışında hiçbir müteahhittin iş yapamaması gerektiğini vurgulamaktaydı. Yap-Sat sektörü süreklilik arz etmiyor, gereken kriterleri karşılayamıyor. İlgili yönetmelik, geçen zamanda sonuncusu 18 Ocak 2024'te olmak üzere ve kriterlerle geçiş süreçlerinde revizyonları içerecek şekilde tam 7 kez değişti. Bu, bir sistem sorunu ve ilgili tüm kurum-kuruluş ve aktörlerle kararlılıkla izlenecek doğru politikalara ihtiyaç var. Kriterleri artırmak, kaliteyi yükseltmek mecburiyetindeyiz.

YAPI MÜTEAHHİTLİĞİ YETKİ BELGESİ TÜRKİYE GENELİ MÜTEAHHİT SAYILARI

(13 Eylül 2023 itibarıyla)

A GRUBU 998

B GRUBU 410

B1 GRUBU 206

C GRUBU 587

C1 GRUBU 379

D GRUBU 1046

D1 GRUBU 1012

E GRUBU 2 bin 867

E1 GRUBU 2 bin 861

F GRUBU 12 bin 254

F1 GRUBU 1 bin 373

G GRUBU 12 bin 88

G1 GRUBU 3 bin 557

H GRUBU 108 bin 371

TOPLAM 148 bin 9"