Türkiye, 79 Kadın Milletvekiliyle 190 Ülke Arasında 91. Sırada

EDA ÜNLÜ ÖZEN - Türkiye'de seçme ve seçilme hakkı elde etmesinin 79'uncu yıl dönümünde kadınlar, TBMM'de yüzde 14,4 oranında temsil ediliyor. Dünya parlamentolardaki kadın temsilini gösteren listede, Türkiye 91'inci sırada yer alıyor.

Birçok gelişmiş ülkede İkinci Dünya Savaşı'nın ardından seçme ve seçilme hakkı kazanan kadınlar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan çok kısa süre sonra sandık başına gitme ve yönetime katılma olanağı buldu. 1926'da kabul edilen Medeni Kanun ile kazanılan haklardan sonra  Türk kadınına, 1930 yılında belediye seçimlerine, 1933'te muhtarlık seçimlerine katılma hakkı ve 1935 yılındaki milletvekili seçimlerinden önce de 5 Aralık 1934'te milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanındı.

Türkiye Cumhuriyeti, 1900'lü yılların başında kadına seçme ve seçilme hakkı tanıyan Avusturalya, Kanada, o dönem Rus Çarlığına bağlı olan bir beylik olan Finlandiya, Avusturya ve ABD'nin ardından kadına yönetimde söz sahibi olma imkanı sunan ülkelerden oldu. Kadınlar, Fransa'da 1944'te, İtalyan'da 1946'da, Arjantin ve Meksika'da 1946'da, Japonya'da 1945'te, Çin'de 1947'de, Yunanistan'da 1952'de, Belçika'da 1960 ve İsviçre'de ise 1971'te seçme ve seçilme hakkına kavuştular.

İlk kez parlamentoya girdiği 1935 seçimlerindeki yüzde 4,5'lik oranın ardından Türk kadınının temsili 2002'ye kadar hep geriye gitti, 2002 seçimlerinde 1935 seviyesi olan yüzde 4,4'e yükseldi. Kadın milletvekillerinin TBMM'deki temsili 2007'de yüzde 9,1'e, 2011 seçimlerinde ise yüzde 14,4 ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine çıktı.

-En çok kadın milletvekili Ruanda Parlamentosu'nda

Parlamentolararası Birlikin (IPU) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Kasım 2013 itibarıyla Türkiye, parlamentolardaki kadın temsilinde 190 ülke arasında 91'inci sırada. Eylül ayında yapılan seçim sonuçlarına göre 80 milletvekilinden 51'inin kadın olduğu Ruanda parlamentosu, anayasaya konan kadın kotasının da etkisiyle yüzde 63,8'lik temsil oranıyla listenin ilk sırasında yer alıyor.

Listede, Ruanda'nın ardından yüzde 50'lik kadın temsili oranıyla Andora ikinci, yüzde 48,9'luk oranla Küba üçüncü durumda. Dünya parlamentolarındaki kadın temsil oranı, Danimarka, Norveç, İsveç, İzlanda, Almanya, İtalya, Çek Cumhuriyeti gibi Avrupa ülkelerinin yanı sıra ABD, Çin, Tayland, Türkmenistan, Azerbaycan da Türkiye'den daha fazla.

IPU'nun listesinde, Türkiye'den daha düşük sıralarda yer alan ülkeler arasında 96'ıncı sırada Rusya Federasyonu, 110'uncu sırada Ermenistan, 115'inci sırada Ukrayna, 122'inci Japonya geliyor.

-Yerel yönetimler

Türk kadınının, yerel yönetimlerde koltuk sahibi olmasının önünün açıldığı 1930 ile 2009 yılları arasında 17 yerel seçim yapıldı. Bu seçimlerde il belediye başkanlığına seçilen erkek sayısı bin 159, kadın sayısı ise 6 oldu.

İçişleri Bakanlığının geçen seneki verilerine göre, Türkiye'de 2 bin 950 belediye başkanı görev yapıyor. Yüzde 0,8'lik temsil oranıyla kadın belediye başkanı sayısı ise 26.

31 bin 790 belediye meclisi üyesinden bin 340'ı, 34 bin 275 köy muhtarından 65'i, 18 bin 607 mahalle muhtarından ise 429'u kadın. Bu veriler, belediye meclislerinde kadınların yüzde 4,2, köy muhtarlıklarında binde 2, mahalle muhtarlıklarında ise yüzde 2,3 oranında temsil edildiğini ortaya koyuyor. - Ankara