Ölüm Yelekleri" Mercek Altında

MUSTAFA YILDIRIM - İzmir'de 3 bin standart dışı can yeleği ile 22 bota el konuldu.

Ülkelerindeki savaştan kaçarak yeni bir hayat umuduyla geldikleri Ege kıyılarından Yunan adalarına geçerken hayatlarını kaybeden göçmenlerin, yolculuk sırasında giydiği bazı can yeleklerinin sahte olduğunun belirlenmesi üzerine, İzmir'de deniz malzemeleri satışı yapan iş yerlerine yönelik operasyonlar yoğunlaştırıldı.

Standart dışı ve taklit üretilen can yelekleriyle mücadele eden güvenlik güçleri, zabıta ekipleri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) yetkilileri, İzmir'de son 4 ayda aralarında imalathanelerin de bulunduğu 50 işyerinde denetim yaptı.

Bu denetimlerde 3 bin civarında standart dışı can yeleği ele geçiren ekipler, 2 imalathanedeki 22 lastik bota da el koydu. Ekiplerin yaptıkları denetimlerde vergi yönünden incelenen 5 iş yerine de 2 bin 520 lira özel usulsüzlük cezası kesildi.

Ekiplerin, üzerinde marka basılı ürünlerden numune aldığı, inceleme sonuçlarına göre de cezai yaptırımların uygulanacağı kaydedildi.

Tanınmış firmaların avukatlarının da taklit ürünleri yakından takip ettiği ve tespit edilen imalathane ve satıcılara "markanın korunması kanunun" uyarınca davacı oldukları belirtildi.

Denetimler nasıl yapılıyor?

İnsan kaçakçılığı şebekelerine yönelik yürütülen çalışma kapsamında deniz yoluyla geçişlerde kullanılan ve ölümlü kazalara sebep olan malzemelerin teminini engellemeye çalışan polis ekipleri, ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ekipleri, zabıta ve vergi denetmenleri birlikte çalışıyor.

Kullanılan malzemelerin ve ürünlerin standartlara uygunluğunu denetleyen ekipler, aldıkları numuneleri bakanlığın Piyasa Gözetim ve Denetim Dairesi Başkanlığına gönderiyor. İş yeri yetkililerinden sertifika ve faturalarını isteyen ekipler, standartlara uygun olmadığı ilk kontrolde görülen güvensiz ürünleri yerinde imha ediyor. Bazı ürünler de CE ve TSE testi için emanete alınırken, satışlar da durduruluyor.

Denetimlerde ilk kez ürünü sattığı tespit edilen iş yerleri uyarı yazısı alırken, uygunsuz üretim ve satışların devamı halinde büyük ölçekli idari para cezası uygulanacağı tebliğ ediliyor. Bu işyerlerinin çalışma ruhsatları da iptal ediliyor.

Satış ve dağıtım ağı var

Türkiye'ye gelen sığınmacıların deniz yoluyla yurt dışına kaçışta kullandığı standart dışı can yeleklerine tekstil ve ayakkabı mağazaları başta olmak üzere cep telefonu satıcılarında dahi rastlanabiliyor.

Piyasada 25-30 liraya alıcı bulan can yelekleri, 5 ile 10 liraya mal ediliyor. Standartlara uygun markalı can yeleklerinin 100-250 lira civarında etiketlendirildiği piyasada sığınmacılar hayatları pahasına sahte ama ucuz ürüne yöneliyor.

Can yeleklerini satan mağazalar da çoğu zaman dükkan önlerine koydukları bir numune ile pazarlama yapıyor. Sığınmacıların ölümüyle sonuçlanan kazalarda sıkça görülmesi nedeniyle "ölüm yeleği" olarak da nitelendirilen bu ürünler, özellikle sahil kentlerindeki dükkanlara toptan pazarlanıyor.

İş yeri sahipleri ifadelerinde can yeleklerini tanımadıkları kişilerden akşam karanlığında dükkan önlerine gelen kapalı kasa araçlardan aldıklarını iddia ediyor. Bu iş yerlerinden bireysel can yeleği satın alanların yanı sıra bir kişi tarafından çok miktarda can yeleği satın alanların da olduğu ifade ediliyor.

Ülkelerindeki iç savaştan kaçarak Türkiye'ye gelen ve buradan da organize çetelerin deniz yoluyla Avrupa ülkelerine kaçırmaya çalıştığı sığınmacılar, piyasada ucuz bulunması nedeniyle "merdiven altı" tabir edilen ve taklit üretilen can yeleklerini satın alıyor. İnsan kaçakçılığı yapılmasına aracılık eden örgütlü çeteler de sığınmacıların muhtaç durumlarını kullanıyor. Yasadışı geçiş organizasyonlarını planlayan suç şebekeleri, çoğu zaman da bu durumu fırsatçılığa çevirerek parasını aldıkları sığınmacılara can yeleklerini kendileri dağıtıyor.