Mısır Parlamento Seçimleri

KAHİRE (AA) – Mısır parlamento seçimleri ikinci aşaması için oy verme işlemi dün başladı. Seçmenler başkent Kahire'nin de içinde bulunduğu 13 vilayette sandık başına gidiyor. İkinci aşamada seçmenlerin katılımı oranında kısmen bir kıpırdanma gözlense de kayda değer bir artış beklenmiyor.

İkinci aşamada 60 milletvekili adayı parti listelerinden 222 milletvekili ise bağımsız olarak yarışıyor. İlk aşamada olduğu gibi bu aşamada da parti listelerinde en güçlü koalisyonun Cumhurbaşkanı Sisi'ye yakınlığı ile bilinen eski istihbaratçı Seyf el Yezel tarafından kurulan "Mısır Sevgisi İçin" olduğu biliniyor.

Mısır'ın en eski partisi olarak bilinen Vefd ve daha çok İskenderiye kentinde üyesi olan Selefi Davet Cemaatinin siyasi kanadı Nur gibi partilerin katıldığı seçimleri, Müslüman Kardeşler'in (İhvan) siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet, Muhammed el Baradey tarafından kurulan Dustur, Eymen Nur liderliğindeki Yarın Devrim Partisi, Abdulmunim Ebul Futuh liderliğindeki Güçlü Mısır gibi siyasi partiler boykot ediyor.

Siyasi partilerin çoğunun boykot etmesine rağmen sandık başına gitmeyi tercih eden seçmenler, ülkenin güven ve istikrarına katkı sağlamak, Mısır'ın Irak, Suriye, Libya ve Yemen'deki gibi bir kaos ortamına sürüklenmesini engellemek için sandık başına gittiklerini söylüyor.

Katılımın düşük olmasının en önemli sebeplerinden birisi de en az yüzde 20 oy oranına sahip olduğu bilinen Müslüman Kardeşler'in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi'nin seçimleri boykot etmesidir. Aynı zamanda Nur Partisi dışındaki diğer 3 Selefi hareketin mensupları da ilk aşamada olduğu gibi ikinci aşamada da sandık başına gitmiyor. 25 Ocak Devrimi'nin ardından 2012'de yapılan parlamento seçimlerinde Hürriyet ve Adalet ile Nur Partisinin toplam oy oranı yüzde 70'i geçmişti.

Mısır Yüksek Seçim Kurulu, ilk aşamada katılımın yüzde 26,56 olduğunu açıklamıştı. YSK'nın açıkladığı resmi rakamlara göre, 14 vilayette yapılan parlamento seçimleri ilk aşamasında 27 milyon 402 bin 353 seçmenden, 7 milyon 270 bin 594 seçmen sandık başına gitti.  Geçerli oyların ise 6 milyon 584 bin 128 olduğu belirtilmişti. Seçime en yüksek katılım oranı yüzde 37 ile Vadi el Cedid vilayetinde, en düşük katılımın ise yüzde 21 ile Giza Vilayeti'nde gerçekleşti. İkinci aşamada başkent Kahire ve Menufiye vilayetindeki seçmenlerin daha fazla sandık başına gittiği gözleniyor.

-Katılımın düşük olması dikkat çekiyor

Sisi'nin halkı sandık başına gitmeye davet etmesine rağmen, seçimlerin ilk ve ikinci aşamalarında katılımın Cumhurbaşkanlığı seçimlerine oranla düşük olması dikkat çekiyor. Bazı gözlemciler bu durumu; "seçimlere katılım oranı eşittir Sisi'nin halk desteği" şeklinde yorumluyor.

Sandık başına gençler, eğitimli kesimler ve orta yaşlıların gitmediği de önemli bir ayrıntı olarak kayıtlara geçiyor. Seçmenlerin sandık başına gitmemelerinin farklı gerekçeleri var. Gerçek bir demokrasi olduğuna inanmayanların yanı sıra daha önce kullandıkları oyların boşa gittiğini düşünenler de var. Verecekleri oyların sonuca her hangi bir etkisinin olmayacağını söyleyenler de az değil.

Seçmenlerden bazıları bu seçimleri, Mübarek döneminin son parlamento seçimi olarak bilinen 2010 seçimlerine benzetiyor ve oluşacak yeni parlamentonun uzun ömürlü olmayacağını dile getiriyor. Mübarek döneminde yolsuzluklara bulaşmış bazı figürlerin tekrar siyaset sahnesine dönmesinden rahatsız olanlara da rastlanıyor.

Sandık başına gidenlerin çoğunluğunu yaşlılar ve özellikle de yaşlı kadınların oluşturması dikkat çekiyor. Askeri müdahalenin başlangıcı olarak bilinen 30 Haziran sürecinden bu yana Sisi yönetimine erkeklere oranla kadınlar daha çok ilgi göstermekteydi. Bunda Sisi'nin duygusal hitabı etkili olmuştu. Ancak son dönemlerde daha çok yaşlı kadınların ve eğitim seviyesi düşük kesimlerin desteği de gözlerden kaçmıyor.

İlk aşama sonuçlarının YSK tarafından açıklanmasının ardından parti ve adaylardan farklı tepkiler gelmişti. Seçimlere katılarak pozitif bir tutum sergileyen Vefd Partisi ve İskenderiye Selefileri Davet Hareketi'nin siyasi kanadı Nur Partisi'nin ilk aşamada parti listesinden hiç bir vekil çıkaramaması ve bağımsızlardan ise çok az sandalye kazanması "kötü bir sürpriz" olarak yorumlandı. Nur Partisi adına ikinci aşamada da önemli bir değişim beklenmiyor.

Parti Başkanı Yunus Mahyun'un ilk aşamanın sonuçların açıklanmasının ardından; "Bu, Mısır tarihindeki en kötü genel seçimdir ve bu dönemin üzerinde kara bir leke olarak kalacaktır."  Şeklindeki ifadesi dikkat çekmişti.

İlk aşamada oluşan parlamento mozaiğinin ikinci aşamada fazla değişmeyeceği tahmin ediliyor. Anadolu Ajansı'na konuşan Mısır Diyalog Araştırma Merkezi Müdürü Ahmed Tahir, Parlamento seçimlerinin Mursi'nin devrilmesinden sonraki süreçte ilan edilen yol haritasının son bölümü olduğuna dikkat çekti. İkinci aşamanın ilk gününde katılımın kısmen arttığını, ancak yüksek bir katılım oranının beklenmediğini dile getiren Tahir; "ikinci aşamada katılımın yüksek olmasının iki önemli nedeni var. İlk aşamada adaylar seçmenlerle iletişime geçme ve kendilerini tanıtma konusunda zorlandı. Propaganda sürecinin de kısa olması bunda etkili oldu. İkincisi ise 13 vilayetten aday olan vekiller diğer 14 vilayetteki adaylar tarafından yapılan hataları gözlemleyerek ders çıkardılar." Dedi.

-Selefi Nur Partisinin oyunun düşeceği öngörülüyor

Yeni parlamento mozayiği hakkında ise Tahir şöyle konuştu; "Yeni parlamentoda Mısır Sevgisi İçin Koalisyonu'nun etkili olacağı aşikar. Çünkü özellikle de bazı bölgelerde sonuçlar şimdiden belli. Önceden hesap edilen sonuçlar maksimum yüzde 5 değişir. Partiler bazında "Hür Mısırlılar", "Vefd" ve "Vatanın Geleceği" Partileri yeni mecliste gruplar oluşturacak vekil sayısına ulaşacağı söylenebilir. Selefi Davet Hareketi'nin siyasi kanadı Nur Partisi ilk aşamada 9 bağımsız milletvekili çıkarmıştı. İkinci aşamada da buna benzer bir sandalye kazanacağını tahmin ediyorum. Mübarek dönemi figürleri ve bazı medya mensupları da yeni parlamentoda yer alacaktır."

Arap İnsani Araştırmalar Merkezi Uluslararası Bölüm Müdürü Muhammed el Zevavi ise, Selefi Nur Partisinin oyunun düşeceğini öngörüyor. Zevavi; " Nur Partisi daha çok İskenderiye ve Marsa Matruh gibi şehirlerde güçlü. Bu şehirlerdeki seçmenler ilk aşamada sandık başına gitti. Diğer şehirlerde orta seviyede halk desteği bulunan Nur Partisi'nin oy oranının düşeceğini tahmin ediyorum." Dedi.

Başkent Kahire gibi büyük şehirler ve özellikle Sedat, Mübarek ve Sisi'nin şehri olarak bilinen Menufiye Vilayeti'ndeki seçmenlerin genelde rejim, asker ve istikrardan yana oy verdiğine işaret eden Zevavi; "Kahire gibi büyük şehirler daha çok statükodan yanadır. Çünkü elitler genelde Kahire'de yaşıyor. Menufiye ise yıllardan beri ülke yönetiminde önemli roller oynayan aktörlerin çıktığı vilayet olarak biliniyor. Mısır'da genelde büyük şehirler statükonun korunması, kırsal ve küçük şehirler ise değişim için oy veriyor." Şeklinde konuştu.

Uzmanların da ifade ettiği gibi Başkent Kahire'nin de içinde bulunduğu diğer 13 vilayette yapılan ikinci aşama, ilk aşamada oluşan parlamento yapısını fazla değiştirmeyecek. Ancak tepkileri azaltmak için diğer partilere de bazı vekilliklerinin verilebileceğini öngörmek zor olmasa gerek.

Parlamento seçimleri, Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin 3 Temmuz 2013'teki askeri darbeyle görevinden uzaklaştırılmasının ardından ilan edilen "Yol Haritası"nın son adımını oluşturuyor.

Seçimlerin birinci aşaması 14 ilde yapıdı. İkinci aşama ise başkent Kahire'nin de içinde bulunduğu 13 ilde gerçekleşiyor. Her aşama ayrıca 2 turdan oluşuyor. İlk aşamanın ilk turunda halk, parti listeleri ve bağımsızların seçimi için sandık başına giderken, salt çoğunluğa ulaşamayan bağımsız adaylar arasında ikinci turda ayrı bir oylama yapılıyor. İkinci turda en çok oyu alan adaylar milletvekili olmaya hak kazanıyor. 14 il bazında yapılan ilk aşamanın ilk turu yurt dışında 17-18, yurt içinde 18-19 Ekim tarihlerinde yapılmıştı. İkinci tur ise yurt dışında 26-27, yurt içinde de 27-28 Ekim'de gerçekleştirilmişti. Kesin seçim sonuçlarına göre ilk turda parti listeleri kontenjanına ayrılan 60 sandalyenin tamamını "Mısır Sevgisi İçin Koalisyonu" kazandı.

Yeni parlamento 596 milletvekilinden oluşacak. Bunlardan 448'i bağımsız milletvekili. Birinci aşamada 226 bağımsız, ikinci aşamada 222 bağımsız aday seçiliyor. Parlamentoya sadece 120 milletvekili siyasi parti listelerinden girebilecek. Anayasaya göre milletvekillerinin yüzde 5'ini yani 28 milletvekilini Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi bağımsız aday listesinden atayacak. Yeni parlamentonun 3 yıl aradan sonra Aralık ayı sonunda açılması bekleniyor.