İş Yerleri ve Çalışanlar Depreme Hazır Mı?

Türkiye'de yaklaşık 1,5 milyon kayıtlı işyeri bulunuyor. İki yıl önce yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'yla tüm işyerlerine, tehlike sınıfına göre, acil durum planlarını hazırlaması yükümlülüğü getirildi. Ancak bu konuda bir çalışma yapılmadığı için kurumların ne kadarının hazır olduğu bilinmiyor.

Marmara'da 1999'da meydana gelen depremin 15. yılında Yenibiris.com bir dizi anket yaptı. Anketlere katılan çalışanların yüzde 90'ı, işyerinde afet eğitimi verilmediğini belirtiyor. Sadece işverenlerin değil, çalışanların da öncelikleri arasında bu konu yok. "Çalışacağınız işyerinin depreme dayanıklı olup olmadığını araştırır mısınız?" sorusuna "Hayır, araştırmam" diye cevap verenlerin oranı yüzde 70'i buluyor. Yüzde 20'lik bir kesim, "Sadece binadan şüphelenirsem araştırırım" diyor. Deprem bölgesi Japonya'da yapılan bir ankette ise çalışanların birinci önceliği işyeri binasının sağlam ve güvenli olması.

Kurumsal firmalar tercih ediyor
Son yıllarda yapılan farkındalık çalışmaları ve yasal düzenlemelerin olumlu katkısı olsa da daha gidilecek çok yol olduğu anlaşılıyor. Kamu ve özel sektöre afet eğitimleri veren Beyaz Gemi Sosyal Proje Ajansı Afet Yönetim Uzmanı Eralp Erdoğan, Marmara Depremi'nin 15. yılında gelinen noktaya yönelik, "Bugüne kadar 198.504 kişiye afete hazırlık eğitimi verdik, eğitimlere ilgi arttı, özel sektör tarafında en çok, kurumsal yapısı güçlü firmalardan talep geliyor" dedi.

Tepe yöneticinin öngörüsü önemli
Özellikle afet sonrasında gündelik hizmet ve işlerinin kesintiye uğraması halinde itibar ve pazar kaybı yaşayacağının farkında olan ve bu konuda tedbir almak isteyen işveren ve yöneticiler sayesinde afet bilincinin arttığını söyleyen Eralp Erdoğan, afet eğitimi verdikleri kurumlara yaptıkları ziyaretlerde teorik bilginin pratiğe döküldüğünü gördüklerini belirtiyor. Bu sonuç işverenlerin ve şirket yöneticilerinin de afet hazırlığına bakışını olumlu yönde değiştiriyor.

Harcadığının 15 katını kazandı
Afet hazırlığı konusunda başarılı bir örnek, yüksek deprem riski altındaki Kuzey Kaliforniya'da Anheuser Busch Biracılık şirketi. 1980'li yıllarda başlattığı afet zarar azaltma programına 20 milyon dolar harcayan şirket, 1994'te meydana gelen Northridge Depremi'nin merkez üssüne birkaç kilometre uzaklıkta olmasına rağmen 3 iş günü içinde faaliyete geçebilmiş. Bu şekilde elde ettiği kazanç, depreme hazırlık için harcadığı paranın 15 katı, yaklaşık 300 milyon dolar. Ayrıca firma depremden sonra çevre halkının ihtiyaçlarını karşılamak için bira yerine su şişeleyerek afet sonrası iyileştirme çalışmalarına katılmış. Rakip firmalar üretimlerini durdurmak zorunda kalırken bu fabrikanın zarar görmemesinin yanı sıra pazarda avantaj sağlamış olması, afet yönetiminin ne denli önemli olduğunu gösteriyor.

Beyaz Gemi Afet Yönetim Uzmanı Eralp Erdoğan, işyerinde olası bir depreme karşı alınması gereken 10 tedbiri şöyle sıralıyor:

1- Kurumda yapısal olmayan tehlikeleri belirleyin ve tehlikeli eşyaların sabitlenmesini sağlayın.
2- Acil durum tahliye planlarınızı oluşturun ve kurum dışı buluşma noktalarınızı belirleyin.
3- Acil durum kaçış yollarının herhangi bir mobilya, eşya vb. ile kapatılmadığından emin olun.
4- Acil durum eylem planlarınızı hazırlayın ve güncel tutun.
5- Acil durum müdahale ekiplerinizi oluşturun ve güncel tutun.
6- Afet sonrası haberleşme planınızı oluşturun.
7- Bütün çalışanlar için acil durum bilgi kartlarını doldurun, güncel tutun ve personelinizin bu kartları taşıdığından emin olun.
8- Çalışanların afet sırasındaki doğru davranış şekillerini öğrendiğinden emin olun ve düzenli olarak tatbikat yapın.
9- Tüm personelinizi afet sonrası doğru davranış şekilleri (yangına müdahale, temel ilkyardım vb.) konusunda eğitin ve düzenli olarak tatbikat yapın.
10- Afet sonrasında iş sürekliliğinin sağlanması için mutlaka sistem ve veri yedeklemesi yapın.