5. İstanbul Finans Zirvesi

Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İbrahim Turhan, bugünden 2025 yılına kadar geçecek sürede ortaya çıkacak her 10 küresel şirketten 7'sinin gelişmekte olan ülkelerde olacağını bildirdi.

İbrahim Turhan, Anadolu Ajansı'nın üst üste ikinci defa global iletişim ortağı olduğu, küresel finansın liderlerini buluşturan "5. İstanbul Finans Zirvesi"nin (IFS) açılışında yaptığı konuşmada, dünyanın köklü bir iktisadi değişimden geçtiğini belirterek, bu ölçekte değişimlerin yüzyılda ancak bir kere gerçekleşebileceğini ifade etti.

Modern kapitalizmin tarihi boyunca ilk defa 2011 yılında gelişmekte olan ülkelerin ve yükselen piyasa ekonomilerinin dünya toplam hasılasına yaptığı katkının gelişmiş ekonomilerin yaptığı katkıya eşitlendiğini aktaran Turhan, gelecek döneme yönelik projeksiyonların gelişmekte olan ekonomilerin ve yükselen piyasa ekonomilerinin giderek daha fazla rol ve etkinlik sahibi olacağını gösterdiğine işaret etti.

Turhan, 2010 yılında yıllık toplam geliri 1 milyar doları aşan şirketlerin neredeyse 4'te 3'ünün gelişmiş ülkelerde olduğunun bilgisini vererek, "2025 yılı için yapılan projeksiyonlarda ise yıllık toplam geliri 1 milyar doları geçen 15 bin küresel şirket olacağı ve bunun yaklaşık yarısının yükselen piyasa ekonomilerinde yer alacağı tahmin ediliyor" diye konuştu.

Bugünden 2025 yılına kadar geçecek sürede ortaya çıkacak her 10 küresel şirketten 7'sinin gelişmekte olan ülkelerde olacağını belirten Turhan, bunun iktisadi yapı ve ilişkiler sistemi açısından önemli bir değişime işaret ettiğini, Türkiye'nin de buna mutlaka hazır olması gerektiğini söyledi.

Turhan, gelişmekte olan ülkelerin ve yükselen piyasa ekonomilerinin ağırlığının bu şekilde artmasının bu ülkelerde gerçekleştirilecek yatırımları da kaçınılmaz olarak ön plana çıkardığına dikkati çekti.

Bu ülkelerin bir taraftan gelişmiş ülkelerle aralarındaki farkı kapatabilmek, bir taraftan da küresel üretime katkıda bulunabilmek için yatırım yapmaları gerektiğini vurgulayan Turhan, "2025'e kadar gerçekleşecek projeksiyonlar dikkate alındığında, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki yatırım finansmanı için ihtiyaç duyulan özkaynak sermaye miktarının 12,5 trilyon dolara yakın olduğu tahmin ediliyor. Bunun sağlanabilmesi, sadece gelişmekte olan ülkeler ve yükselen piyasa ekonomileri için değil, küresel büyüme noktasında bir sıkıntı yaşamamak için bütün dünya açısından son derece kritik bir konudur. Dolayısıyla önümüzdeki 10 yılın meselesi bu 12,5 trilyon dolarlık açığın ne şekilde kapanacağına odaklanmak olmalıdır" ifadelerini kullandı.

"Yeniliğin finansmanı ön plana çıktı"

İbrahim Turhan, bu noktada yenilikçi finansman ve yeniliğin finansmanı konularının ön olana çıktığına işaret ederek, Borsa İstanbul olarak bu konuda yaptıkları faaliyetlere değindi.

Yenilikçi finansman konusunda attıkları en önemli adımın Borsa İstanbul bünyesinde Dünya Bankası'nın kendi sınırları dışındaki ilk araştırma merkezi olan Küresel İslami Finans Araştırmaları Merkezi'ni kurmak olduğunu aktaran Turhan, şunları kaydetti:

"Bununla beraber Borsa İstanbul bünyesinde kira sertifikaları pazarını devreye almak suretiyle, özellikle altyapı yatırımlarının finansmanı konusunda son derece elverişli ve güvenli bir finansman yöntemi olan kira sertifikalarının likidite kazanması ve bunların yaygınlaşması için bir girişimde bulunduk. Yakın zamanda kira sertifikalarına ikinci el pazarda derinlik kazandıracak ve bu sistemin işlerliğini artıracak, kira sertifikalarının teminatlı geri alım ve geri satım vaadiyle işlem görmelerini mümkün kılacak, bir başka deyişle devlet iç borçlanma enstrumanlarında ve özel sektör borçlanma enstrumanlarında alışık olduğumuz repo sistemine benzer bir sistemin ama kuşkusuz İslami finansın kurallarına ve uygulamalarına yüzde 100 uygun olacak şekilde Borsa İstanbul bünyesinde gerçekleştirilmesi için bir girişimde bulunduk. Bu konudaki hukuki sorunları hallettik.

Şu anda çok Borsamızın bilişim teknolojileri çok önemli bir değişim ve dönüşüm sürecinden geçiyor. 2013 yılında Nasdaq OMX ile gerçekleştirdiğimiz stratejik ortaklık çerçevesinde bütün piyasalarımız uçtan uca entegre tek bir işletim sistemine aktarılacak. Bunun hayata geçmesiyle beraber İslami finansal ürünler ve özellikle de kira sertifikaları açısından likidite ve derinlik sağlayacak bu yeniliği de devreye alacağız. Ayrıca, Borsa İstanbul olarak merkezinde yer aldığımız Avrasya bölgesi dünya doğalgaz rezervlerinin yüzde 30'dan fazlasını, demir rezervlerinin yüzde 20'den fazlasını, petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 20'sini içinde barındıran çok önemli bir doğal kaynak imkanına sahip. Bu kaynakların daha etkin bir şekilde kullanılabilmesi için emtia pazarları ve onların türev piyasalarıyla ilgili de önemli bir çalışma içindeyiz."

Turhan, 2014 yılı içinde Borsa İstanbul'un demir-çelik hurda endeksine dayalı vadeli işlem sözleşmelerini hazırladığını, yakın zamanda bu piyasanın da devreye girmesiyle üreticiler açısından önemli bir aşama kaydedeceklerini söyledi.

"Üreticiler, kendi işlerinden kaynaklanan riskler dışında piyasa riskleriyle uğraşmayacak"

Finans sektörünün reel sektörü yeteri kadar destek olmadığı ve zaman zaman spekülatif işlemlerle reel iktisadi faaliyetle irtibatını azalttığı yönündeki tartışmalara değinen Turhan, Borsa İstanbul olarak bu eleştirilerden hareketle, finans sektörünün reel sektöre üretim, yatırım ve istihdam için etkili bir dinamo görmesini sağlamaya yönelik çalışma içinde olduklarını ifade etti.

İbrahim Turhan, reticilerin kendi işlerinden kaynaklanan riskler dışında piyasa riskleriyle uğraşmak zorunda olmasının yatırım ortamını olumsuz etkilediğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Sözgelimi, işiniz demir-çelik üretmek ve bunu satmaksa sizin odaklanmanızın bu olması gerekiyor. Sözgelimi, enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, hurda çelik fiyatlarındaki dalgalanmalar, döviz kurundaki dalgalanmalar sizi olumsuz etkilememeli. Bunlardan korunmak, bu dalgalanmalara bağışıklık kazanmak için gerekli önlemleri almamız gerekiyor. İşte bunu biz Borsa İstanbul olarak üç sözleşmeyle yapabiliyoruz. Birincisi, Elektrik Piyasası İşletim Anonim Şirketi (EPİAŞ) ile ilgili hazırlıklar tamamlandı, inşallah bu yıl sonunda faaliyete geçecek. Enerji fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunmak için elektrik piyasasında elektrik fiyatıyla ilgili vadeli işlem sözleşmesi yapmak suretiyle fiyat dalgalanmalarına karşı kendinizi korumanız mümkün olacak.

Hurda çelik endeks sözleşmesiyle işlem yapmak suretiyle önemli bir girdi ve maliyet unsuru olan hurda çelik fiyatındaki dalgalanmalara karşı kendinizi korumanız mümkün olacak. Son olarak geçen mayıs ayında devreye aldığımız döviz opsiyon piyasası ile de döviz kuruyla ilgili dalgalanmalara karşı üreticilerimiz kendini korumuş olacak. Dolayısıyla bundan sonra üreticilerimiz sadece kendi üretim planlamalarına odaklanabilecek, bu da yatırım ortamını iyileştirmek suretiyle yapılabilir yatırımların miktarını artıracak, yönetilebilir risk miktarında iyileşmeye yol açacak."

Turhan, Borsa İstanbul olarak Ar-Ge faaliyetleriyle de kendilerini sürekli yenilemeye yönelik girişimlerde bulunduklarına değinerek, Boğaziçi Üniversitesi ile birlikte Borsa İstanbul bünyesinde yakın zamanda faaliyete girecek olan Finans Araştırmaları Merkezi'nde yenilikçi finansal ürünler geliştirilmesi ve işlem uygulamalarının iyileştirilmesi noktasında bir açılım yapmaya çalıştıklarını dile getirdi.

"Şirket evliliklerini kolaylaştırmak için çöpçatanlık yapacağız"

Yükselen piyasa ekonomilerinin itici gücü olan startup şirketlerin önemine işaret eden Turhan, bu şirketlerin finansmanda genellikle ciddi sorunlarla karşılaştıklarını ifade etti.

Yenilikçi şirketlerin finansmanını kolaylaştırmak için kasım ayında faaliyete başlayacak olan Özel Pazar'ı kurduklarını anlatan Turhan, şöyle konuştu:

"Özel Pazar'da, erken dönem yatırımcıları olan melek yatırımcılar, girişim sermayesi yatırım ortaklıkları, özel sermaye şirketleri de dahil olmak üzere her türlü erken aşama finansmanının, iyi bir projesi ve güçlü bir iş planına sahip ama henüz kurulma aşamasında olan veya belli bir süredir faaliyette bulunmakla beraber banka kredisine veya halka arz imkanlarına erişimde henüz yeterli olgunluğa ulaşamamış şirketlerimizle bir araya geleceği yeni bir platform oluşturmayı amaçlıyoruz.

Bu platformda, bir tarafta yeni girişimciler ve yükselen girişimciler olmak üzere girişimcilerimiz, bir tarafta melek yatırımcılardan özel sermaye şirketlerine kadar yatırımcılar, bir tarafta da bu iki grubun bir araya gelmesini kolaylaştıracak bağımsız denetimden hukuk bürolarına, danışmanlık şirketlerinden aracı kurumlara kadar bu ekosistemin diğer katılımcılarını bir araya getirecek bir ağ oluşturacağız."

Bu platformun, şirket evliliklerini kolaylaştıracak bir çöpçatanlık sitesi gibi düşünülebileceğini belirten Turhan, buradan ortaya çıkacak sinerjinin Türkiye sermaye piyasaları için bir fidanlık ve kuluçka merkezi görevi yapacağını ifade etti.

Turhan, yenilikçiliği desteklemek amacıyla Boğaziçi Üniversitesi ile birlikte hazırladıkları ve Borsa İstanbul kampüsünde 16 bin metrekare alan üzerinde kurulacak olan Finans Teknoparkı projesini de önemsediklerini dile getirdi.

Bunları yaparken bütün bu sistemi besleyecek olan geleneksel alanları da ihmal etmediklerini aktaran Turhan, "Çünkü bizim amacımız, Hükümetimizin İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Eylem Planı'nda ortaya koyduğu İstanbul'u uluslararası bir finans merkezi haline getirerek, sadece Türkiye ekonomisinin değil bölgenin potansiyelinin de hayata geçirileceği bir imkan oluşturmak" dedi.

Turhan, geleneksel yöntemde şirketlerin sadece banka kredisine mahkum oldukları ve bütün yatırımlarını borçlanarak yaptıkları bir sistemden; karın ve zararın paylaşıldığı, ortaklık kültürünün geliştiği, özkaynakların güçlendirildiği, böylelikle hem Türkiye ekonomisinin hem de bölgenin potansiyelinin hayata geçirildiği bir yapıya ulaşmanın İstanbul Uluslararası Finans Merkezi'nin ayakları üstünde emin bir şekilde durmasıyla mümkün olacağını vurguladı.

Borsa İstanbul olarak kendilerini İstanbul Uluslararası Finans Merkezi projesinin merkezinde konumlandırdıklarını belirten Turhan, bütün çalışmalarını Hükümetin çizdiği bu vizyona uygun şekilde, Türkiye'yi 2023 hedeflerine taşıyacak alanlarda yoğunlaştırdıklarını kaydetti.

Bugün Borsa İstanbul, Kazakistan Borsası ile bir mutabakat anlaşması imzalayacaklarını belirten Turhan, bunun da bölgede etkinliklerini  artıracak ve işbirliği imkanlarını geliştirecek önemli bir adım olduğunu söyledi.

Turhan, İstanbul Finans Zirvesi'nin kendilerinin bu çalışmalarına önemli bir arka plan ve katkı sağladığını da sözlerine ekledi. - İstanbul